Bastogne War Museum: een persoonlijke kijk op een Wereldoorlog

Bastogne was het decor van de slag in de Ardennen, in het Engels ‘the Battle of the Bulge’. Voor http://www.militaireboeken.com bracht een bezoek aan het Bastogne War Museum, waar dit verhaal wordt verteld.

Door: Jesse Poiesz

Toen ik mijn vriendin voorstelde om naar Bastenaken (Bastogne) te gaan was ze gelijk enthousiast. Zij verwachtte daar de échte Bastognekoeken te proeven, maar het was mij om de militaire geschiedenis van de stad te doen. Ik had al eerder het boek Bastogne: Ardennen 1944,  geschreven door Stephen Smith en Simon Forty, toegestuurd gekregen door BBNC uitgevers. Ik was dus blij met de kans om persoonlijk kennis te maken met de stad en haar verleden. Bastenaken is namelijk vooral bekend om de Slag om de Ardennen,  tijdens het Ardennenoffensief in december 1944. De Duitsers, die inmiddels aan de verliezende hand waren, pleegden een wanhoopsoffensief richting de Maas. Al snel omsingelden zij

Het ‘Screaming Eagle’ monument, ter ere van de 101st airborne division

 Bastenaken, verdedigd door de Amerikaanse 101 Airborne Divisie onder leiding van Generaal McAuliffe. Een interessante anekdote uit de strijd: toen de Amerikaanse generaal werd gevraagd om zich over te geven, antwoordde hij kort maar kracht met een welgemeend ‘nuts’. Letterlijk vertaald betekent dit natuurlijk ‘noten’, zoals de Duitsers verbouwereerd vaststelden. ‘Nuts’ is ook een lichte vloek, ongeveer vergelijkbaar met ‘verdorie’.  Sindsdien draagt Bastenaken de bijnaam ‘Nuts City’. De stad werd pas na drie weken van hevige gevechten ontzet. Het was de laatste nagel aan de doodskist van de Duitsers.

Militair erfgoed in de omgeving

Deze nagedachtenis aan de slag wordt nog steeds in ere gehouden en dat wordt onderweg naar het museum al duidelijk.

Duitse Panther tank

 Het landschap is doorspekt met militair erfgoed. Langs de weg staan oude tanks en kanonnen, maar ook gedenkplaatsen en plaquettes die de reiziger wijzen op de bloedige gevechten die in de omgeving hebben plaatsgevonden. ‘Het is  eigenlijk een raar idee, dat hier zo heftig is gevochten,’  zegt mijn vriendin terwijl ze uit het autoraam naar de vredige omgeving kijkt. Om de kilometer duiken paaltjes op met ‘Voie de la Liberté’, de weg van de vrijheid. Deze paaltjes geven de route aan die het Derde Leger van de Amerikaans generaal  Patton heeft afgelegd om Europa te bevrijden.

Erfgoed in de stad

In het stadscentrum van Bastenaken zien we ook een groot monument ter ere van de gevallen. Daarnaast worden er nog steeds wandelingen en rondleidingen georganiseerd en zijn meerdere musea waarin het militair erfgoed wordt tentoongesteld. In de Bastogne Barracks wordt er bijvoorbeeld een inkijkje gegeven in het leven van de soldaten ten tijde van de slag en in het 101st Airborne Museum wordt vooral aandacht besteed aan de divisie van Generaal McAuliffe. In het Bastogne Ardennes ’44 Museum speelt het Ardennenoffensief de hoofdrol.  Echter, het grootste militaire museum in Bastenaken is het Bastogne War Museum. In dit museum wordt een bredere geschiedenis beschreven van de Tweede Wereldoorlog.

Vier verhalen

Het museum laat  de aanleiding vande oorlog zien, het verloop daarvan en de gevolgen voor de gewone bevolking. Dit laatste wordt vooral inzichtelijk gemaakt door het volgen van de verhalen van vier personages die allemaal een rol in het offensief hebben gespeeld: Robert Keane, een Amerikaanse korporaal van de 101^e Airborne Divisie, Hans Wegmuller, een Duitse luitenant van de 26^e Volksgrenardierdivisie, Mathilde Devillers, een jonge onderwijzeres en Emile Mostade, een dertienjarige scholier. Deze vier personages vertellen het verhaal van de slag vanuit hun perspectief. Deze verhalen kommen aan het einde van de tentoonstellingen samen door middel van een voorstelling die plaatsvindt in een nagebouwd café, waar alle vier de personages hebben geschuild.

Grote geschiedenis persoonlijk gemaakt.

Afgezien van deze voorstelling vind je in het museum ook traditionele stukken: beeldschermen waarop interviews met overlevenden spelen, uniformen en wapens van de verschillende soldaten maar ook groot materieel zoals luchtafweergeschut en tanks. We blijven even stil staan bij een tank met een groot gat in het midden. ‘Je zou toch denken dat je in zo’n tank veilig bent’, stelt mijn vriendin verwonderd vast. Natuurlijk worden ook de grotere militaire manoeuvres en geopolitieke ontwikkelingen inzichtelijk gemaakt, maar de daadwerkelijke stukken en het verhaal maakten  op mij de meeste indruk. Zo wordt geschiedenis ineens heel persoonlijk.

Gauw terug om meer te ontdekken

De tentoonstelling komt uit in een laatste zaal, waar twee rijen grafstenen staan. Hierachter staan spiegels opgesteld, zodat de twee rijen tot in de eeuwigheid lijken door te gaan. Bij de grafstenen staan namen en foto’s van gevallenen, soldaten, burgers en kinderen. Met een brok in onze keel staan we uiteindelijk buiten. We zijn zo onder de indruk van het museum dat we op de snelweg pas weer denken aan de Bastognekoeken. We besluiten om gauw weer terug te gaan,  want er is nog genoeg te zien in deze omgeving.